24-ویتامین B6 (پیریدوکسین) و کاربردهای موضعی آن در مراقبت از پوست

ویتامین B6 (پیریدوکسین) یکی از ویتامین‌های محلول در آب است که نقش حیاتی در متابولیسم بدن ایفا می‌کند. این ویتامین به‌صورت طبیعی در بسیاری از غذاها یافت می‌شود و در اشکال مختلفی مانند پیریدوکسین، پیریدوکسال و پیریدوکسامین وجود دارد. ویتامین B6 به‌عنوان یک کوآنزیم در بیش از ۱۵۰ واکنش آنزیمی شرکت می‌کند که بسیاری از این واکنش‌ها مرتبط با متابولیسم اسیدهای آمینه، سنتز نوروترانسمیترها و تنظیم سیستم ایمنی هستند. در این مقاله، به بررسی جامع نقش‌ها، مکانیسم‌ها و کاربردهای موضعی ویتامین B6 در مراقبت از پوست می‌پردازیم.

مکانیسم‌های مولکولی ویتامین B6

مکانیسم‌های مولکولی ویتامین B6 به‌طور عمده از طریق نقش آن به‌عنوان کوآنزیم در واکنش‌های آنزیمی توضیح داده می‌شود. به‌عنوان مثال، ویتامین B6 در شکل فعال خود، یعنی پیریدوکسال فسفات، به‌عنوان یک کوآنزیم در واکنش‌های انتقال گروه‌های آمینو و کربوکسیل عمل می‌کند. این واکنش‌ها برای متابولیسم اسیدهای آمینه و سنتز نوروترانسمیترها حیاتی هستند (Ueland et al., 2017).

علاوه بر این، ویتامین B6 در تنظیم بیان ژن‌های مرتبط با التهاب و سیستم ایمنی نیز نقش دارد. مطالعات اخیر نشان داده‌اند که ویتامین B6 می‌تواند از طریق تنظیم مسیرهای سیگنالینگ التهابی، مانند مسیر NF-κB، در کاهش التهاب مؤثر باشد (Martínez-Navarro et al., 2020).

کاربردهای ویتامین B6 موضعی

1- کنترل چربی و درمان آکنه  (Sebum Control and Acne Treatment)
ویتامین B6  با کاهش ترشح چربی اضافی، تعادل چربی پوست را حفظ می‌کند. این خاصیت برای پوست‌های چرب و مستعد آکنه بسیار حائز اهمیت است. این ویتامین با تنظیم فعالیت غدد سباسه، از بروز مشکلاتی مانند منافذ باز و براقی بیش‌ازحد پوست جلوگیری می‌کند و به درمان آکنه و جلوگیری از ایجاد جوش‌های جدید کمک می‌کند.
در مطالعه‌ای که توسط Kato (2012)  انجام شد، نقش ویتامین B6 در تنظیم فعالیت غدد سباسه و کاهش ترشح چربی پوست بررسی شد. نتایج این مطالعه نشان داد که استفاده موضعی از ویتامین B6 می‌تواند به کنترل چربی پوست و کاهش بروز آکنه کمک کند.

2- کاهش التهابات پوستی  (Anti-Inflammatory Effect)
ویتامین B6  به مهار سایتوکین‌های التهابی از جمله اینترلوکین‌های 6 و 8 کمک کرده و علائم التهابی مانند قرمزی، خارش و تورم را کاهش می‌دهد. این خاصیت، آن را به گزینه‌ای مناسب برای درمان بیماری‌هایی مانند درماتیت سبورئیک، آکنه و اگزما تبدیل کرده است.
در مطالعه‌ای که توسط Zhang et al. (2020)  انجام شد، تأثیر ویتامین B6 در کاهش التهاب پوستی در بیماران مبتلا به درماتیت سبورئیک بررسی شد. نتایج نشان داد که استفاده موضعی ویتامین B6 به دلیل کاهش ویسکوزیته ماتریکس خارج‌سلولی و کاهش التهاب، برای درمان درماتیت سبورئیک بسیار مؤثر می باشد.

3- بهبود ساختار و عملکرد پوست  (Skin Structure and Function Improvement)
پیریدوکسین نقش مهمی در تقویت تولید کلاژن و الاستین دارد. این مواد ساختاری، خاصیت ارتجاعی و استحکام پوست را حفظ می‌کنند و از ایجاد چین‌ وچروک و شل‌شدگی پوست جلوگیری می‌نمایند
در مطالعه‌ای که توسط Kato (2012)  انجام شد، نقش ویتامین B6 در تحریک تولید کلاژن و الاستین بررسی شد. نتایج این مطالعه نشان داد که استفاده موضعی از ویتامین B6 می‌تواند به بهبود ساختار پوست و کاهش علائم پیری کمک کند.

4- کاهش خشکی و پوسته‌پوسته شدن  (Reduction of Dryness and Flaking)
ویتامین B6  با بهبود متابولیسم لیپیدها و اسیدهای آمینه در پوست، به حفظ رطوبت طبیعی کمک می‌کند و از خشکی، خارش و پوسته‌پوسته شدن جلوگیری می‌کند.
در مطالعه‌ای که توسط Charalambous et al. (2021)  انجام شد، اثرات موضعی ویتامین B6 در کاهش عوارض جانبی شیمی‌درمانی مانند اریترودیسستزی کف دست و پا (PPE) بررسی شد. نتایج نشان داد که استفاده از ویتامین  B6 ببه صورت موضعی در غلظت 1 درصد، به طور قابل توجهی علائم خشکی و تحریکات پوستی را کاهش می‌دهد و می‌تواند به کاهش علائم PPE  کمک کند.

5- پیشگیری از آسیب‌های ناشی از (UV Damage Prevention) UV
اگرچه ویتامین B6 نقش محافظتی در برابر برخی اثرات مضر UV دارد، مصرف بیش‌ازحد یا قرارگیری در معرض نور خورشید پس از استفاده موضعی ممکن است باعث تحریک یا افزایش حساسیت پوستی شود. بنابراین استفاده همزمان از ضدآفتاب ضروری است.
در مطالعه‌ای که توسط Temova Rakuša et al. (2023)  انجام شد، تأثیر ویتامین B6 در محافظت از پوست در برابر آسیب‌های ناشی از اشعه UV بررسی شد. نتایج نشان داد که ویتامین B6 می‌تواند به کاهش التهاب و آسیب‌های ناشی از UV کمک کند، اما استفاده همزمان از ضدآفتاب برای محافظت کامل ضروری است.

نتیجه‌گیری

ویتامینB6  یک ترکیب مؤثر در مراقبت از پوست است که به دلیل خواص چندگانه خود از جمله تنظیم چربی، کاهش التهاب، بهبود بافت و افزایش رطوبت پوست، جایگاه ویژه‌ای در فرمولاسیون محصولات کازمتیک دارد. مطالعات بالینی نیز نشان داده‌اند که ویتامین B6 می‌تواند در درمان برخی از بیماری‌ها و کاهش عوارض جانبی درمان‌های پزشکی مؤثر باشد.

دکتر نیکا حدادیان- دکتر سمیه نیکنام

1403/12/18

منابع

Kato, N. (2012). Role of vitamin B6 in skin health and diseases. In Handbook of diet, nutrition and the skin (pp. 58-66). Wageningen Academic

Ueland, P. M., McCann, A., Midttun, Ø., & Ulvik, A. (2017). Inflammation, vitamin B6 and related pathways. Molecular Aspects of Medicine, 53, 10-27

Martínez-Navarro, F. J., et al. (2020). The vitamin B6-regulated enzymes PYGL and G6PD fuel NADPH oxidases to promote skin inflammation. Developmental & Comparative Immunology, 108, 103666

Charalambous, A., et al. (2021). A pilot randomized double-blind, placebo-controlled study on the effects of the topical application of pyridoxine on palmar-plantar erythrodysesthesia (PPE) induced by capecitabine or pegylated liposomal doxorubicin (PLD). European Journal of Oncology Nursing, 50, 101866

Zhang, X., et al. (2020). Clinical Evaluation of Sequential Transdermal Delivery of Vitamin B6, Compound Glycyrrhizin, Metronidazole, and Hyaluronic Acid Using Needle-Free Liquid Jet in Facial Seborrheic Dermatitis. Frontiers in Medicine, 7, 555824

Temova Rakuša, Ž., Šenk, A., & Roškar, R. (2023). Content and stability of B complex vitamins in commercial cosmetic products. Journal of Cosmetic Dermatology, 22(2), 628-636