14-آلفا هیدروکسی اسیدها (AHAs): کاربردها و نکات کلیدی در مراقبت از پوست

هیدروکسی اسیدها (Hydroxy Acids) از ترکیبات مؤثر در صنعت کازموسیوتیکال هستند که به‌طور گسترده برای بهبود سلامت و زیبایی پوست استفاده می شوند. این ترکیبات به سه گروه اصلی آلفا هیدروکسی اسیدها (AHA) ، بتا هیدروکسی اسیدها (BHA)  و پلی هیدروکسی اسیدها (PHAs) تقسیم می شوند و هر یک ویژگی‌ها و کاربردهای منحصربه‌فردی دارند.

آلفا هیدروکسی اسیدها (AHAs) گروهی از اسیدهای طبیعی هستند که به طور عمده از منابعی مانند میوه ها، شیر و شکر استخراج می شوند. این ترکیبات به طور گسترده در محصولات مراقبت از پوست به کار می روند و با خواص لایه‌برداری خود شناخته شده اند. لایه‌برداری توسط AHAها به حذف سلول‌های مرده از سطح پوست کمک می کند و باعث می شود، پوست صاف‌تر، شفاف‌تر و درخشان‌تر به نظر برسد.

فواید آلفا هیدروکسی اسیدها (AHA)

• لایه‌برداری ملایم: AHAها به حذف سلول های مرده پوست کمک کرده و لایه‌ای تازه و درخشان از پوست را نمایان می کنند.
• تحریک بازسازی سلولی: این اسیدها باعث تسریع تولید سلول‌های جدید می‌شوند و در نتیجه، چین‌وچروک‌ها و خطوط ریز کاهش می‌یابند.
• آبرسانی: برخی از AHAها مانند لاکتیک اسید و گلیکولیک اسید با حفظ رطوبت پوست، آن را نرم و شاداب نگه می دارند.
• کاهش لک‌ها و هایپرپیگمانتاسیون: AHAها به روشن‌سازی پوست کمک کرده و لکه‌های ناشی از آفتاب یا پیری را محو می کنند.
• پیشگیری از مسدود شدن منافذ پوست: استفاده منظم از AHAها موجب تنظیم چرخه بازسازی پوست و کاهش جوش و آکنه می شود. همچنین با تنظیم ترشح چربی و لایه برداری باعث کاهش قطر منافذ باز پوست شده و سبب از بین رفتن ظاهر پوست پرتقالی در پوست های چرب می گردد.

انواع رایج AHA و ویژگی‌های آن‌ها

• گلیکولیک اسید: استخراج‌شده از نیشکر، با اندازه مولکولی کوچک، که قابلیت نفوذ به لایه های عمیق تر پوست داشته و اثر قوی‌تری نسبت به دیگر AHA ها در لایه‌برداری و کلاژن‌سازی دارد. بالاتبع عوارض جانبی شدید تری شامل تحریک و قرمزی در غلظت های بالا دارد.
• لاکتیک اسید: از شیر به‌دست‌آمده و مناسب برای پوست‌های حساس بوده و خاصیت آبرسانی بالا دارد. در فرآوردهای کازمسیوتیکال معمولاً نمک لاکتیک اسید، شامل، سدیم لاکتات و آمونیوم لاکتات به کار می رود. این نمک ها در تعادل با فرم اسید خود هستند و به عنوان عوامل رطوب رسان که به طورت درون زاد هم در پوست وجود دارند، با جلوگیری از تنبخیر آب از سطح پوست، دارای خواص مرطوب کنندگی قوی می باشند.
• ماندلیک اسید: مشتق‌شده از بادام تلخ می باشد، با توجه به موقعیت قرارگیری گروه هیدروکسی خود، همزمان یک AHA و یک BHA است. دارای خواص ضدباکتریایی بوده و بیشتر در محصولات ضد آکنه به کار می رود.
• مالیک اسید: از سیب استخراج می شود. و اثرات لایه برداری ملایم تری نسبت به گلیکولیک اسید دارد.
• تارتاریک اسید: از انگور گرفته می شود، مشابه ماندلیک اسید همزمان یک AHA و یک BHA بوده و مانند مالیک اسید دارای اثرات لایه برداری ملایم بوده و در غلظت های پایین در فرآورده های ضد چروک و جوان ساز دورچشم و پوست صورت به کار می رود.
• سیتریک اسید: استخراج‌شده از مرکبات، هم‌زمان لایه‌بردار و آنتی‌اکسیدان است. سیتریک اسید به دلیل حضور گروه های هیدروکسی متعدد در ساختار خود، دارای خواص شلات کنندگی نیز می باشد. در فرآورده های آرایشی بهداشتی به عنوان بافر و تنظیم کننده pH محصول و همچنین جهت بهبود کف کنندگی در محصولات شستشو دهنده به کار می رود.

غلظت های AHA در محصولات مراقبتی

 غلظت کم (تا 5 درصد)

مناسب برای مصرف روزانه در پاک‌کننده‌ها، تونرها و مرطوب‌کننده‌ها

فراهم‌کننده لایه‌برداری ملایم، افزایش شفافیت و بهبود بافت پوست

غلظت متوسط (5-10 درصد)

موجود در سرم‌ها و ماسک‌های خانگی

مؤثر در رفع لک‌های سطحی، خطوط ریز و یکنواخت‌سازی پوست

مناسب برای استفاده 2 تا 3 بار در هفته

غلظت بالا  (10-20 درصد)

در لایه‌بردارهای قوی خانگی یا نیمه‌حرفه‌ای یافت می‌شود

نیازمند احتیاط و محدودیت در دفعات مصرف به دلیل احتمال تحریک

غلظت های بسیار بالا (بالاتر از 20 درصد)

مهمترین مواد موثره در فرآورده های پیلینگ شیمایی پوست AHA ها هستند که در غلظت های بین 20 تا 35 درصد بدون خنثی سازی و تنظیم pH به کار می روند. این محصولات، اغلب محلول هایی با pH کمتر از 2 هستند که بسیار قوی و سوزاننده بوده و تنها در مراکز تخصصی و توسط متخصصین پوست برای درمان مشکلات عمیق مانند اسکار آکنه، ملاسما و چین‌وچروک‌های عمیق استفاده می‌شوند. در این موارد پس از مصرف، مراقبت ویژه و دوره بهبودی ضروری است.

* با توجه به pH طبیعی پوست که بین 5 تا 6 می باشد. رعایت این محدوده از اسیدیته برای محصولات مراقبت از پوست الزامی است. لذا تمام اسیدهای ذکر شده در بالا در فرمولاسیون با یک ماده قلیایی خنثی شده و اغلب فرآورده های حاوی AHA در محدوده pH معادل 5 برای مصارف خانگی تهیه می شوند تا از احتمالب روز عوارض جانبی مانند قرمزی و تحریک پوست جلوگیری گردد.

نکات مهم در مصرف AHA

1- حساسیت به نور: حساسیت پوست به آفتاب را افزایش می‌دهند؛ لذا در طول درمان با فرآوردهای حاوی AHA استفاده روزانه از ضدآفتاب با SPF 30 یا بالاتر ضروری است.

2- pH مناسب: محصولات حاوی AHA در pH حدود 4.2 تا 4.8 بسته به نوع AHA به کار رفته عملکرد بهتری دارند. اما اغلی فرآورده های مراقبت از پوست در pH حوالی 5 وارد بازار می گردند.

3- شروع تدریجی: برای پوست‌های حساس یا افراد مبتدی، مصرف با غلظت‌های پایین و دفعات کمتر در هفته توصیه می شود.

4- انتخاب محصول متناسب: نوع پوست و نیازهای آن در انتخاب محصول بسیار حائز اهمیت است. امکان استفاده از فرآورده های با غلظت بالای AHA برای پوست های چرب وجود دارد اما برای پوست های خشک و حساس  بهتر است از فرآورده های با غلظت های کمتر AHA که اثرات ملایم تری دارند، استفاده نمود.

پنج پرسش متداول در مورد آلفا هیدروکسی اسیدها (AHA)

1. آلفا هیدروکسی اسیدها چه کاربردی در مراقبت از پوست دارند؟

AHAها با لایه‌برداری سلول‌های مرده پوست، به روشن‌تر شدن رنگ پوست، کاهش لک‌ها، خطوط ریز و بهبود بافت کلی پوست کمک می‌کنند. آن‌ها همچنین تولید کلاژن را افزایش داده و در محصولات ضدپیری و روشن‌کننده استفاده می‌شوند.

2. آیا استفاده از AHAها برای همه نوع پوست مناسب است؟

بله، اما نوع و غلظت محصول باید متناسب با نوع پوست انتخاب شود. پوست‌های حساس ممکن است به غلظت‌های بالای AHA واکنش نشان دهند و بهتر است از محصولات ملایم‌تر استفاده کنند.

3. آیا استفاده از محصولات حاوی AHA پوست را به نور حساس‌تر می‌کند؟

بله، AHAها حساسیت پوست به نور خورشید را افزایش می‌دهند. بنابراین، استفاده از ضدآفتاب با پوشش دهی مناسب هنگام مصرف این محصولات ضروری است.

4. چند بار در هفته می‌توان از محصولات حاوی AHA استفاده کرد؟

تعداد دفعات استفاده به غلظت محصول و تحمل پوست بستگی دارد. معمولاً 2 تا 3 بار در هفته برای پوست‌های حساس و روزانه برای پوست‌های چرب و معمولی قابل توصیه است.

5. آیا استفاده طولانی‌مدت از AHAها برای پوست مضر است؟

در صورت استفاده صحیح و انتخاب غلظت مناسب، مصرف طولانی‌مدت AHAها نه تنها مضر نیست، بلکه باعث بهبود مداوم سلامت و ظاهر پوست می‌شود. با این حال، اگر حساسیت یا خشکی شدید ایجاد شد، مصرف آنها باید متوقف یا کاهش یابد.

آلفا هیدروکسی اسیدها (AHA) از مؤثرترین ترکیبات در صنعت کازمتیک هستند که با لایه‌برداری به حذف سلول‌های مرده، تحریک بازسازی سلولی، به بهبود شفافیت و جوان‌سازی پوست کمک می‌کنند. این اسیدها همچنین با افزایش تولید کلاژن و حفظ رطوبت، در کاهش چین‌وچروک و رفع خشکی پوست مؤثرند. از AHAها در محصولات ضدپیری، روشن‌کننده و درمان‌های تخصصی مانند لایه‌بردارهای شیمیایی استفاده می‌شود. با وجود فواید فرآوان، استفاده صحیح و مراقبت از پوست در برابر آفتاب پس از مصرف آن‌ها ضروری است.

در تمامی محصولات ضد چروک امونی از خانواده 5-Peptide از AHA ها شامل گلیکولیک اسید، مالیک اسید و تارتاریک اسید در غلظت های نختلف و در ترکیب مختلف به کار رفته است. همچنین در ضد چروک زیر 34 سال Lucidient از ترکیبی از AHAها و PHA ها به کار رفته است. در تمام محصولات مرطوب کننده و روشن کننده امونی از خانواده Purience و Brilliant به فروآخور فرمولاسیون از AHA ها استفاده شده است.

دکتر نیکا حدادیان- دکتر سمیه نیکنام

1403/11/02

منابع:

Tang SC, Yang JH. Dual effects of alpha-hydroxy acids on the skin. Molecules. 2018 Apr 10;23(4):863

Babilas P, Knie U, Abels C. Cosmetic and dermatologic use of alpha hydroxy acids. JDDG: Journal der Deutschen Dermatologischen Gesellschaft. 2012 Jul;10(7):488-91

Tung RC, Bergfeld WF, Vidimos AT, Remzi BK. α-Hydroxy acid-based cosmetic procedures: Guidelines for patient management. American journal of clinical dermatology. 2000 Mar; 1:81-8

Barote AF, Genelsa EH, Alaba FB, Encendencia HM, Sumampong MM, Faller EM. POTENTIAL TOXICITY OF ALPHA AND BETA HYDROXY ACIDS IN COSMETIC PRODUCTS: A REVIEW. Journal homepage: www. ijrpr. com ISSN.;2582:7421

Bowes L. The science of hydroxy acids: mechanisms of action, types and cosmetic applications. Journal of Aesthetic Nursing. 2013 Mar;2(2):77-81